Βίγλες - Βαρδιόλες Κεφαλονιάς

Abstract

Στην παρούσα εργασία γίνεται λόγος για τα είδη των κατασκευών (πύργοι - παρατηρητήρια, σκοπιές) που προέκυψαν κυρίως από την επιτακτική ανάγκη των κατοίκων, σε περιοχές που μαστίζονταν από αλλεπάλληλες επιδρομές πειρατών και κουρσάρων, να προστατευθούν. Οι κατασκευές αυτές, απόγονοι των αρχαίων φρυκτωρείων, μετεξελίχτηκαν και μετονομάστηκαν μέσα από το πέρασμα των αιώνων και παρέμειναν σήμερα γνωστές με τους όρους “βίγλα” και “βαρδιόλα”. Προσωπικός μας σκοπός ήταν ο εντοπισμός, η καταγραφή και η αποτύπωση των βιγλών και βαρδιολών που διατηρούνται σήμερα στη Κεφαλονιά. Κατά τη περίοδο της Ενετοκρατίας παρατηρείται ιδιαίτερα αυξημένη κινητικότητα αναφορικά με τις βίγλες και τις βαρδιόλες στο νησί, απόρροια τις εκτεταμένης πειρατικής δράσης στον ελλαδικό θαλάσσιο χώρο και γενικότερα σε όλη την Ανατολική Μεσόγειο. Το γεγονός αυτό σε συνδυασμό με το ό,τι δεν σώζονται αρκετά στοιχεία για προγενέστερες περιόδους καθόρισε την παραπάνω περίοδο ως το χρονικό πλαίσιο, στο οποίο εξετάζεται το αντικείμενο της εργασίας. Πρωτίστως κρίναμε σκόπιμο να αναλύσουμε το φαινόμενο της πειρατείας, δηλαδή τους σταθμούς, τις μορφές, τους κύριους πρωταγωνιστές, καθώς και τις επιπτώσεις της στην περιοχή της Κεφαλονιάς. Η πειρατοκρατία έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην ενίσχυση και εξέλιξη του αμυντικού δικτύου του νησιού, τη ραχοκοκαλιά του οποίου αποτέλεσαν οι βίγλες και οι βαρδιόλες. Η διοίκηση και η στρατιωτική οργάνωση της Κεφαλονιάς ήταν ένα σημαντικό κομμάτι, το οποίο δεν θα μπορούσαμε να παραβλέψουμε. Στο κεφάλαιο αυτό γίνεται λόγος για το έμψυχο δυναμικό που επάνδρωνε τις σκοπιές καθώς και για τις προσπάθειες που κατέβαλαν οι επικυρίαρχες δυνάμεις του νησιού να συντάξουν οργανωμένα αμυντικά σχέδια για την αντιμετώπιση των επίδοξων επιδρομέων. Το πιο ενδιαφέρον σκέλος της έρευνάς μας όμως αποτέλεσε η αναζήτηση των βιγλών και βαρδιολών, διότι μας δόθηκε η ευκαιρία να εξερευνήσουμε αρκετά μέρη της Κεφαλονιάς, εντελώς άγνωστα σ’ εμάς, αλλά και μη προσιτά στους περισσότερους. Αποτρεπτικός παράγοντας στην προσπάθειά μας δεν στάθηκε τόσο η μεγάλη έκταση του νησιού, όσο η δυσβατότητα ορισμένων περιοχών, που καθιστούσαν ανέφικτη την προσπέλαση τους. Αντίθετα η βοήθεια των κατοίκων της Κεφαλονιάς υπήρξε καθοριστική συμβάλλοντας ουσιαστικά στον εντοπισμό ορισμένων. Μετά την ολοκλήρωση της επιτόπιας έρευνας και τη χαρτογράφηση του δικτύου, σε επόμενο κεφάλαιο προχωρήσαμε στην εκτενή ανάλυση της κατασκευής και των χαρακτηριστικών των καλύτερα σωζόμενων βιγλών και βαρδιολών του νησιού. Τέλος, παραθέτουμε τα συμπεράσματα που προέκυψαν από την παρούσα εργασία καθώς και το υλικό που χρησιμοποιήθηκε για την τεκμηρίωσή της.