Λειτουργική και δομική αποκατάσταση διατηρητέου κτιρίου στον παραδοσιακό οικισμό των Ολύμπων Χίου

Abstract

Το σπίτι της Αγγελικής Κοκαράκη, που πρόκειται να μελετήσουμε, βρίσκεται στον παραδοσιακό οικισμό των Ολύμπων, που διατηρεί ακόμα και σήμερα τον αρχικό χαρακτήρα της παλιάς μεσαιωνικής πόλης που άλλοτε διακρίνονταν σ’ όλα τα μεσαιωνικά χωριά της Νότιας Χίου. Οι Ολύμποι κτίστηκαν το 13ο αιώνα από τους Γενουάτες όταν αυτοί κατείχαν τη Χίο. Η έξαρση της πειρατείας τα χρόνια εκείνα και η ανάγκη ελέγχου της παραγωγής και του εμπορίου της μαστίχας από τους Γενουάτες ήταν οι παράγοντες που συντέλεσαν στη διαμόρφωση του φρουριακού χαρακτήρα του οικισμού. Όλα τα μεσαιωνικά χωριά της Ν. Χίου, που είχαν τετράγωνο συνήθως σχήμα, περιβάλλονταν από τείχος που σχηματίζονταν από τους εξωτερικούς τοίχους των ακραίων σπιτιών. Η είσοδος στον οικισμό γίνονταν από μια μόνο πύλη, ενώ στις γωνίες του τείχους υπήρχαν για αμυντικούς λόγους μικροί κυκλικοί πύργοι. Στο κέντρο του οικισμού δέσποζε ένας μεγάλος, συνήθως τετράγωνος, κεντρικός πύργος που αποτελούσε το τελευταίο καταφύγιο των κατοίκων. Στο εσωτερικού του οικισμού κυριαρχούσε στενότητα του χώρου, αφού δεν υπήρχαν δέντρα και ακάλυπτοι χώροι. Το οδικό δίκτυο αποτελούνταν από λίγους κύριους δρόμους και πολλά αδιέξοδα στενά πάνω από τα οποία συνήθως υπήρχαν δωμάτια σπιτιών ή τόξα που ένωναν τα δώματα που βρίσκονταν στο ίδιο ύψος. Έτσι οι δρόμοι σκεπάζονταν από πάνω. Τέλος η ύδρευση του χωριού γίνονταν από υπόγειες δεξαμενές που βρίσκονταν στο εσωτερικό του. Τα σπίτια ήταν συνήθως διώροφα ή σπάνια τριώροφα. Στο ισόγειο υπήρχαν οι στάβλοι ενώ στον όροφο ζούσαν οι κάτοικοι. Στον όροφο υπήρχαν δύο ή τρία κύρια δωμάτια και το αίθριο που αποτελούσε το κέντρο της σύνθεσης, μια και εξυπηρετούσε όλες τις κινήσεις, οριζόντια και κατακόρυφα. Παράλληλα, έδινε αερισμό και φωτισμό στα γύρω δωμάτια και επέτρεπε την άμεση προσπέλαση στο δώμα. Σ’ αυτό οδηγούσε η πέτρινη σκάλα συνήθως απευθείας από την είσοδο. Για την κάλυψη και στήριξη της κατασκευής χρησιμοποιήθηκε κυρίως η θολοδομία, ενώ τα υλικά ήταν ντόπια. Αν και τα φέροντα στοιχεία των ανοιγμάτων είναι πάντοτε πλήρη τόξα, υπάρχουν λίθινα ευθύγραμμα υπέρθυρα και ενίοτε μονολιθικές παραστάδες. Οι τελευταίες, όταν πρόκειται για τις εισόδους, είναι διακοσμημένες. Τα θυρόφυλλα είναι ξυλόγλυπτα, ενώ γύψινοι φεγγίτες κλείνουν τα τοξωτά ανοίγματα πάνω από τις πόρτες και τα παράθυρα. Όλα τα παραπάνω χαρακτηριστικά που περιγράψαμε, μπορεί κανείς να τα διακρίνει ακόμα και σήμερα στο σπίτι της Αγγελικής Κοκαράκη. Στην παρούσα εργασία, η παραπάνω οικία αρχικά αποτυπώθηκε και μελετήθηκε η υφιστάμενη κατάσταση, αναγνωρίστηκαν τα προβλήματα που παρουσιάζει, δομικά αλλά και αρχιτεκτονικά, τα οποία πρέπει να αποκατασταθούν ώστε να γίνει το κτίριο κατοικήσιμο. Τέλος έγιναν προτάσεις επεμβάσεως για την επισκευή της οικίας αυτής με στόχο την συντήρηση και αποκατάστασή της, σύμφωνες πάντα με τις υποδείξεις της 3ης εφορίας Βυζαντινών αρχαιοτήτων, λόγω του ότι το χωριό των Ολύμπων χαρακτηρίζεται ως παραδοσιακός οικισμός .