Γενετικώς τροποποιημένοι οργανισμοί - Ευρωπαϊκή και ελληνική νομοθεσία - Δυνατότητα μονομερούς απαγόρευσης

Abstract

Τα τελευταία διακόσια χρόνια η οικονομική ανάπτυξη και το κυνήγι της παραγωγικότητας ώθησαν τον άνθρωπο να συμπεριφέρεται στον πλανήτη ως κατακτητής, θεωρώντας ότι οι πηγές πλούτου είναι ανεξάντλητες. Αρχικώς αγνόησε το γεγονός ότι ο πλανήτης μας συμπεριφέρεται όπως ένας ζωντανός οργανισμός. Χρειάστηκε πολύς χρόνος για να πεισθεί ο άνθρωπος ότι η Γη διαθέτει ένα δικό της ρυθμιστικό σύστημα, που λειτούργησε εκατομμύρια χρόνια, το οποίο βασίζεται στην αλληλεπίδραση των ζωντανών οργανισμών με το περιβάλλον, διατηρώντας τη ζωή ρυθμίζοντας τη θερμοκρασία, τη χημική σύνθεση της ατμόσφαιρας, την αλμυρότητα των θαλασσών. Μόνο τις τελευταίες δεκαετίες ο άνθρωπος αντελήφθη ότι οι παραγωγικές του δυνάμεις είναι πεπερασμένες, άκουσε τα προειδοποιητικά μηνύματα των επιστημόνων και άρχισε να λαμβάνει μέτρα σε διεθνές επίπεδο. Η ραγδαία αύξηση του πληθυσμού του πλανήτη δημιουργεί νέες προκλήσεις για τη γεωργία προκειμένου να μπορέσει να ανταποκριθεί στην διαρκώς αυξανόμενη ζήτηση. Η αύξηση αυτή της ζήτησης προέρχεται τόσο από την αύξηση του πληθυσμού όσο και από την άνοδο του βιοτικού επιπέδου των αναπτυσσόμενων χωρών. Παράλληλα, η αυξημένη ζήτηση για ενεργειακές καλλιέργειες, δηλ. καλλιέργειες με σκοπό την παραγωγή βιοκαυσίμων δημιουργεί πρόσθετη πίεση αφού δρα ανταγωνιστικά στην καλλιέργεια για παραγωγή τροφίμων. Μετά τον 2ο παγκόσμιο πόλεμο η γεωργία περνάει στην εποχή της εκβιομηχάνισης με τη μορφή χρήσης γεωργικών μηχανημάτων, συστηματικής άρδευσης και εντατικοποίησης της χρήσης των χημικών λιπασμάτων και φυτοφαρμάκων που έχουν ως αποτέλεσμα τον πολλαπλασιασμό της γεωργικής απόδοσης. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα την εντυπωσιακή αύξηση της παραγωγικότητας αλλά ταυτόχρονα και τη δημιουργία σημαντικών περιβαλλοντικών προβλημάτων όπως την υποβάθμιση των εδαφών από την υπερβολική χρήση λιπασμάτων αλλά και την εξάντληση των οργανικών ουσιών του εδάφους, την υποβάθμιση των υδάτων (υπόγειων και επιφανειακών) λόγω νιτρορύπανσης ή/και ευτροφισμού (λόγω της αλόγιστης χρήσης των λιπασμάτων), την απώλεια βιοποικιλότητας λόγω της εκχέρσωσης δασικών εκτάσεων για καλλιέργεια, της εισαγωγής ξένων ποικιλιών, την καλλιέργεια Γενετικά Τροποποιημένων Φυτών κλπ. Η ΕΕ διαθέτει ένα μεγάλο φάσμα νομοθετικών εργαλείων για την αντιμετώπιση των προβλημάτων αυτών. Σε ό,τι αφορά τη γεωργική πολιτική, το βασικό εργαλείο ρύθμισης είναι ασφαλώς η Κοινή Γεωργική Πολιτική. Παράλληλα, υπάρχουν και άλλα εργαλεία για την αντιμετώπιση επιμέρους πτυχών ή προβλημάτων όπως π.χ. η Οδηγία για τη Νιτρορύπανση, η νομοθεσία για την έγκριση της καλλιέργειας ΓΤΟ σε ευρωπαϊκό έδαφος κλπ.