Offshore εταιρείες και ξέπλυμα βρώμικου χρήματος

Abstract

Οι υπεράκτιες εταιρείες -offshore companies-ανθούν σε παγκόσμιο επίπεδο, και αυξάνονται με ραγδαίο ρυθμό στη χώρα μας αλλά και σε πολλές άλλες χώρες εντός ή εκτός της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Είναι πλέον ιδιαίτερα διαδεδομένες λόγω των χαρακτηριστικών τους και των προνομίων- ευκαιριών που προσφέρουν, με αποτέλεσμα όλο και περισσότεροι επιχειρηματίες να ενδιαφέρονται για την ίδρυση μιας τέτοιου είδους εταιρείας. Πρόσφατα, στατιστικά στοιχεία αναφέρουν πως διακινούν το 50% των κεφαλαίων διεθνώς, ενώ τα τελευταία 10 - 15 χρόνια ξεπέρασαν το ένα εκατομμύριο και κατέχουν το 4% του παγκόσμιου πλούτου. Στην παρούσα μελέτη γίνεται μια προσπάθεια ολοκληρωμένης παρουσίασης του σύγχρονου φαινομένου των υπεράκτιων εταιρειών ακολουθώντας την εξής διάρθρωση: Αρχικά, πραγματοποιείται μια συνοπτική αναφορά σε αυτούς που ασχολήθηκαν με το εν λόγω θέμα. Πιο συγκεκριμένα, η εξεταζόμενη Μαυρούλη - Λυσσαίου Παρασκευή ασχολήθηκε με την μελέτη και την ανάλυση υπεράκτιων εταιρειών και την μελέτη των περιπτώσεων της τράπεζας BCCI και της πολυεθνικής εταιρείας Enron. Συγχρόνως, η εξεταζόμενη Χαρίτου Χρυσάνθη ασχολήθηκε με την μελέτη των φορολογικών παραδείσων και του ξεπλύματος χρήματος μέσα από τα Διεθνή Κανονιστικά Πλαίσια. Η εργασία ξεκινάει με ένα κεφάλαιο που περιγράφει την έννοια της υπεράκτιας εταιρείας. Αναλυτικότερα, προσδιορίζεται η έννοια της offshore εταιρείας και τα κριτήρια ίδρυσής της, τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα που απορρέουν από τη χρήση της, οι βασικές μορφές εμφάνισης της και τα κριτήρια επιλογής της κατάλληλης δικαιοδοσίας στην οποία πρόκειται να ιδρυθεί. Παράλληλα, επιχειρείται μια ιστορική αναδρομή προκειμένου να ανιχνευθεί η διαχρονική εξέλιξη του φαινομένου και γίνεται μια προσπάθεια προσδιορισμού των διαστάσεων που έχει λάβει. Στο κεφάλαιο που ακολουθεί, γίνεται μια συνοπτική αναφορά στην έννοια των φορολογικών παραδείσων και δίνεται μια λίστα με τους καλύτερους και πιο επωφελείς στον κόσμο παραθέτοντας τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά και προνόμια που προσφέρουν σε αυτούς που τους επιλέγουν για να συστήσουν εκεί μια offshore. Το τρίτο κεφάλαιο πραγματεύεται το ξέπλυμα του βρώμικου χρήματος ή τη νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες. Ειδικότερα, γίνεται αναφορά στους σκοπούς που εξυπηρετεί, τα στάδια που ακολουθούνται για να ολοκληρωθεί με επιτυχία η διαδικασία, στα είδη των εξωχώριων εταιρειών που χρησιμοποιούνται και στο ρόλο που διαδραματίζουν στην πρακτική του ξεπλύματος μαύρου χρήματος. Επιπρόσθετα, παρουσιάζονται τα θεσμικά όργανα που δημιουργήθηκαν για το σχηματισμό μιας νομοθετικής ασπίδας προστασίας της νομιμότητας και μελετάται η αντιμετώπιση του φαινομένου αυτού σε διεθνές επίπεδο παραθέτοντας τις βασικές οδηγίες και ρυθμίσεις που εφαρμόζονται από πολλά κράτη της υφηλίου στα πλαίσια της διεθνούς συνεργασίας και ανταλλαγής πληροφοριών για την πρόληψη και καταστολή του φαινομένου. Στο τελευταίο κεφάλαιο, παρουσιάζονται δύο παραδείγματα - σκάνδαλα, αυτό της τράπεζας BCCI και της εταιρείας ενέργειας Enron, οι οποίες κάνοντας χρήση των offshore εταιρειών τους και των φορολογικών παραδείσων κατάφεραν να εξυπηρετήσουν τα συμφέροντα τους. Χρησιμοποιούνται λοιπόν εδώ ως μελέτες περιπτώσεων για να εξετάσουμε πως ακριβώς ίδρυσαν τις υπεράκτιες εταιρείες τους, τι εμπόδια συνάντησαν, τι προνόμια απέκτησαν, τι σκοπούς εξυπηρετούσαν και πως, εν τέλει, επετεύχθη η αποκάλυψη των παράνομων δραστηριοτήτων τους. Η εργασία καταλήγει με μία σύνοψη των ανωτέρω και εξάγοντας ορισμένα συμπεράσματα για την «Μεγάλη Ιδέα» της υπεράκτιας εταιρείας, ενώ παράλληλα παρατίθενται και ορισμένες προτάσεις για την πιο αποτελεσματική αντιμετώπιση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες.