Μοντέλα διοίκησης στην επαγγελματική εκπαίδευση
Abstract
ABSTRACT
Education management has occasionally accepted the effects of different theoretical approaches that frame the evolution of management as a social phenomenon. In recent years, there has been a tendency for modern business management to prevail in education management, which places particular emphasis on concepts such as efficiency, namely achieving goals with the least cost and effectiveness, that is the ability to achieve specific goals. Thus, although educational organizations are unique, as they manage the social good of education and differ from other profit organizations, they are not exempt from the social obligation to operate efficiently, rationally manage material and intangible resources, and continually improve quality of their services.
The above technocratic approach finds its full expression in the decentralized model of educational administration, where the state transfers powers to local and regional authorities and schools, making them self-governing decision-makers. The state is now a co-ordinator and evaluator of education policy, with the school, parents and local authorities taking charge of education policy making and implementation. This does not mean eliminating the role of the state as it remains the guarantor of equality and the quality of education, but the emergence of the school as the core of the educational process, as well as the active involvement of those directly involved in it.
Over the past twenty years, a process of decentralization of education systems has been developed in many countries of the European Union, pointing out that in order to improve the learning process, a more important role should be given to schools. In contrast, the Greek education system is characterized by a centralized structure, unified planning and control, with the overwhelming majority of responsibilities and decisions being the responsibility of the central authority, while the debate on decentralization is almost nonexistent.
Reforming the decentralization of the education system is a cornerstone of the upgrading of the vocational education, which has a key role to play in reducing unemployment and the growth of the economy through the improvement of the professional qualifications of citizens in the years to come. Evidence from European studies shows that in countries where vocational education is widespread, youth unemployment is lower and economies more robust. This finding is of particular value for our country, where the margins of upgrading vocational education are large.
In Greece, however, vocational education and training shows little attraction and high social resentment, as it appears as a second option, which involves and attracts students with reduced school performance, which usually come from low socio-economic layers. In recent years and under the framework of harmonizing educational policy with the rest of European states, vocational education has been found in the priorities of modern governments, aiming at an overall upgrading of education. Recognizing and enhancing the social role of vocational education, enhancing its working role and linking it to the labor market and the country's overall developmental planning are key points in reforming vocational education so that it becomes the driving force of economic growth and prosperity in the country.
Abstract
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Η διοίκηση της εκπαίδευσης έχει κατά καιρούς δεχθεί τις επιδράσεις διαφορετικών θεωρητικών προσεγγίσεων που πλαισιώνουν την εξέλιξη της διοίκησης ως κοινωνικού φαινομένου. Τα τελευταία χρόνια διαφαίνεται μια τάση επικράτησης του σύγχρονου επιχειρηματικού management στη διοίκησης της εκπαίδευσης, η οποία αποδίδει ιδιαίτερη έμφαση σε έννοιες όπως η αποδοτικότητα, δηλαδή η επίτευξη συγκεκριμένων στόχων με το λιγότερο δυνατό κόστος και η αποτελεσματικότητα, δηλαδή η ικανότητα επίτευξης συγκεκριμένων στόχων. Έτσι, παρ’ όλο που οι εκπαιδευτικοί οργανισμοί είναι ξεχωριστοί, καθώς διαχειρίζονται το κοινωνικό αγαθό της εκπαίδευσης και διαφέρουν από τους υπόλοιπους κερδοσκοπικούς οργανισμούς, δεν απαλλάσσονται από την κοινωνική υποχρέωση να λειτουργούν αποτελεσματικά, να διαχειρίζονται ορθολογικά υλικούς και άυλους πόρους και να βελτιώνουν συνεχώς την ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών τους.
Η παραπάνω τεχνοκρατική προσέγγιση βρίσκει την πλήρη έκφρασή της στο αποκεντρωμένο μοντέλο εκπαιδευτικής διοίκησης, όπου το κράτος μεταφέρει εξουσίες στις τοπικές και περιφερειακές αρχές και τις σχολικές μονάδες, καθιστώντας τα αυτοδύναμα κέντρα λήψης αποφάσεων. Το κράτος καθίσταται πλέον συντονιστής και αξιολογητής της εκπαιδευτικής πολιτικής, ενώ το βάρος για τη χάραξη και εφαρμογή της αναλαμβάνουν η σχολική μονάδα, οι γονείς και οι τοπικές αρχές. Αυτό δε σημαίνει τον παραγκωνισμό του ρόλου του κράτους, καθώς παραμένει ο εγγυητής της ισότητας και της ποιότητας της εκπαίδευσης, αλλά την ανάδειξη της σχολικής μονάδας ως πυρήνα λειτουργίας της εκπαιδευτικής διαδικασίας, καθώς και την ενεργό συμμετοχή των άμεσα εμπλεκομένων σε αυτή.
Την τελευταία εικοσαετία έχει αναπτυχθεί σε πολλές χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης μια διαδικασία αποκέντρωσης των εκπαιδευτικών συστημάτων, μέσα από την οποία επισημαίνεται ότι για τη βελτίωση της διαδικασίας της μάθησης, πρέπει να δοθεί ουσιαστικότερος ρόλος στα σχολεία Στον αντίποδα, το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα χαρακτηρίζεται από συγκεντρωτική δομή, ενιαίο σχεδιασμό και έλεγχο με τη συντριπτική πλειοψηφία των αρμοδιοτήτων και των αποφάσεων να αποτελούν ευθύνη της κεντρικής εξουσίας, ενώ η συζήτηση για την αποκέντρωση χαρακτηρίζεται σχεδόν ανύπαρκτη.
Η μεταρρύθμιση της αποκέντρωσης του εκπαιδευτικού συστήματος αποτελεί θεμέλιο λίθο της αναβάθμισης της επαγγελματικής εκπαίδευσης, η οποία καλείται να διαδραματίσει καθοριστικό ρόλο τα επόμενα χρόνια στη μείωση της ανεργίας και την ανάπτυξη της οικονομίας, μέσω της βελτίωσης των επαγγελματικών προσόντων των πολιτών. Στοιχεία από ευρωπαϊκές μελέτες καταδεικνύουν ότι στις χώρες όπου η επαγγελματική εκπαίδευση είναι διαδεδομένη, το ποσοστό ανεργίας των νέων είναι χαμηλότερο και οι οικονομίες πιο εύρωστες. Η διαπίστωση αυτή αποκτά ιδιαίτερη αξία για τη χώρα μας, όπου τα περιθώρια ανάπτυξης της επαγγελματικής εκπαίδευσης είναι μεγάλα.
Στην Ελλάδα, ωστόσο, η επαγγελματική εκπαίδευση εμφανίζει πολύ μικρή ελκυστικότητα και κοινωνική απαρέσκεια, καθώς αποτελεί δεύτερη επιλογή, που αφορά και προσελκύει μαθητές μειωμένων σχολικών επιδόσεων, οι οποίοι κατά κανόνα ανήκουν σε χαμηλά κοινωνικοοικονομικά στρώματα. Τα τελευταία χρόνια και κάτω από το πλαίσιο του εναρμονισμού της εκπαιδευτικής πολιτικής με τα υπόλοιπα ευρωπαϊκά κράτη, η επαγγελματική εκπαίδευση έχει βρεθεί στις προτεραιότητες των σύγχρονων κυβερνήσεων, στοχεύοντας σε μια συνολική αναβάθμισή της. Η
αναγνώριση και η ενίσχυση του κοινωνικού ρόλου της επαγγελματικής εκπαίδευσης, η αναβάθμιση του εργασιακού της ρόλου και η σύνδεσή της με την αγορά εργασίας και με το συνολικό αναπτυξιακό σχεδιασμό της χώρας αποτελούν σημεία-κλειδιά για την αναδιαμόρφωση της επαγγελματικής εκπαίδευσης, ώστε αυτή να καταστεί καθοριστική κινητήρια δύναμη της οικονομικής ανάπτυξης αλλά και ευημερίας της χώρας.