Η αρχιτεκτονική φυσιογνωμία του Μυστρά

Abstract

O Μυστράς είναι η καλύτερα σωζόμενη Βυζαντινή πολιτεία στον Ελλαδικό χώρο. Βρίσκεται σε μία απότομη πλαγία στους πρόποδες του Ταϋγέτου, σε απόσταση έξι χιλιομέτρων νοτιοδυτικά της Σπάρτης. Το κάστρο που δεσπόζει στην κορυφή του λόφου δημιουργήθηκε το 1249 από το Φράγκο διοικητή Γουλιέλμο Β Βιλεαρδουίνο. Μετά το 1262, ο Μυστράς περιέρχεται στην εποπτεία των Βυζαντινών και γύρω στα μέσα του 14ου αιώνα γίνεται έδρα του Δεσποτάτου του Μορέα. Όμως το 1460 ο λόφος κατακτάται από τους Τούρκους και παραμένει κατακτημένος έως την απελευθέρωση του το 1821. ο Μυστράς είναι από τα πρώτα Βυζαντινά κάστρα τα οποία απελευθερώθηκαν. Η επέκταση της πόλης του Μυστρά έγινε σταδιακά και με διάφορες παρεμβάσεις από τους κατά καιρούς κατακτητές, παρόλα αυτά κατάφερε να διατηρήσει την πολεοδομική του ταυτότητα τηρώντας κάποιους βασικούς πολεοδομικούς κανονισμούς, όπως: απαραιτήτους κανόνες υγιεινής, ασφάλειας, λειτουργικότητας και αισθητικής. Στο Μυστρά ζούσαν άνθρωποι διαφόρων κοινωνικών τάξεων γεγονός που αποδεικνύεται από την πολυμορφία των κατοικιών. Ο αρχιτεκτονικός σχεδιασμός των κατοικιών είχε ως κύρια μονάδα το κτίριο με υπόγειο (η πίσω όψη του οποίου βρισκόταν μέσα στη γη λόγω του επικλινούς εδάφους), ισόγειο και μονόχωρο όροφο, στην οποία πολλές φορές ενετίθεντο ως προσθήκες πύργοι, επιπλέον δωμάτια ή ακόμα και ολόκληρες οικιστικές μονάδες. Στην πόλη του Μυστρά υπάρχουν και πολλοί ναοί, στους οποίους εφαρμόστηκαν διάφοροι αρχιτεκτονικοί τύποι με κυρίαρχο τον λεγόμενο «μεικτό τύπο»,ο οποίος συνδυάζει το ρυθμό της «τρίκλιτης βασιλικής» με αυτόν του «σταυροειδούς εγγεγραμμένου με τρούλο». Οι περισσότεροι ναοί έχουν κτιστεί σύμφωνα με το «πλινθοπερίκλειστο σύστημα» τοιχοποιίας. Σήμερα από τον Μυστρά απομένουν το κάστρο, οι ναοί, το οδικό δίκτυο της πόλης και πολλά σπίτια τα περισσότερα των οποίων είναι πεσμένα σε ερείπια.