Χρώματα συμπλόκου μετάλλου

Abstract

Τα χρώματα που συμπλοκοποιούνται στις ίνες, αντικαταστάθηκαν τα τελευταία χρόνια από χρώματα συμπλόκου μετάλλου. Για περιβαλλοντολογικούς λόγους, η χρήση των αρχικών χρωμάτων στο μαλλί, στο δέρμα και στο βαμβάκι έπρεπε να αντικατασταθεί, λόγω της υψηλής περιεκτικότητάς τους σε τοξικά ιόντα χρωμίου που απελευθερώνονταν στη φύση. Σε αντικατάσταση αυτών, τα αζωχρώματα έδιναν ποικιλία αποχρώσεων, ιδιαίτερα στο αποχρώσεις του κίτρινου-καφέ αλλά με χαμηλή σταθερότητα. Η ανάπτυξη συμπλόκων χρωμάτων βελτίωσε την απορρόφηση και την διάχυση του χρώματος στις ίνες μαλλιού σε χαμηλή θερμοκρασία, σε συνδυασμό με επιφανειακώς ενεργά αντιδραστήρια. Σε λουτρά βαφής με θερμοκρασία 80 ᵒC παρουσιάστηκαν ικανοποιητικές τιμές εξάντλησης και σταθεροποίησης των χρωμάτων. Στο δέρμα, η χρήση συμπλόκων αζωχρωμάτων, σκοπό είχε την αύξηση της σταθερότητας στο φως και στη διαβροχή. Στα καφέ πολυ-αζωχρώματα ο συμπλοκοποιημένος σίδηρος ελάττωσε την κόκκινη απόχρωση, με αποτέλεσμα την παρασκευή επιθυμητών χρωμάτων καφέ και κίτρινο-καφέ. Σε απ' ευθείας βάφοντα χρώματα στο βαμβάκι, η εκ των υστέρων κατεργασία για τον σχηματισμό των συμπλόκων χρωμάτων χαλκού και ενίοτε νικελίου βασιζόμενη σε υλικά μη τοξικά ανάλογα βενζιδίνης, έδωσαν αποχρώσεις ιώδεις προς μπλε και βελτίωση της σταθερότητα των χρωμάτων στο φως. Στα χρώματα αντίδρασης και κατά τη διεργασία βαφής, ως υποκαταστάτες συμπλόκου χρησιμοποιήθηκαν συστήματα αζωχρωμάτων, δι- αζωχρωμάτων και φορμαζάνης, τα οποία παρουσίασαν καλό συντελεστή απορρόφησης. Ειδικότερα όμως, τα χρώματα αντίδρασης φορμαζάνης, ως σύμπλοκα με χαλκό, σε συνδυασμό με άλλα χρώματα αντίδρασης, παρήγαγαν τριχρωματικά συστήματα, που παρουσιάζουν εξαιρετικά καλή ουσιαστικότητα με τις κυτταρικές ίνες. Άλλη μια εφαρμογή των χρωμάτων συμπλόκων μετάλλων συναντάμε στα μελάνια των εκτυπωτών ψεκασμού (ink-jet printers). Μελάνια με χρωστικές ουσίες που τους προσδίδουν καλύτερη σταθερότητα στο φως, χρησιμοποιούνται στους εκτυπωτές ψεκασμού, αλλά και στο χρώμα για την εκτύπωση σε βαμβακερά υφάσματα. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει το χρώμα ματζέντα με σύμπλοκο χαλκού, αλλά και η μαύρη μελάνη ψεκασμού που περιείχαν αζωχρώματα, δι-αζωχρώματα και φορμαζάνη ως σύμπλοκα χαλκού. Αντίστοιχο εμπορικό ενδιαφέρον παρουσιάζουν και τα χρώματα απορρόφησης υπέρυθρων ακτίνων στα μέσα οπτικής καταγραφής. Η ενσωμάτωση χρωμάτων συμπλόκων βοήθησε στην ανάπτυξη καταγραφής δεδομένων και εικόνων σε μορφή CD-R και DVD-R καθώς και στη παραγωγή τόνερ των φωτοαντιγραφικών μηχανημάτων και των εκτυπωτών λέιζερ. Τα χρώματα συμπλόκου μετάλλου που περιέχουν κάποιο δισθενές μέταλλο χρησιμοποιούνται επίσης στην έγχρωμη παραγωγή φωτοαντιγράφων.