Οι εκκλησίες στο Βαθύ της Σάμου. Μελέτη - περίπτωσης ο Ιερός Ναός του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου (Αη-Γιαννάκης)

Abstract

1. Το Ναοδομικό αυτό αρχιτεκτόνημα, πού μελετήσαμε είναι σε ρυθμό βασιλικής μετά τρούλου και μάλιστα δύο τρούλων, ένα στον κυρίως Ναό και έναν μικρότερο στον Νάρθηκα. Στο σημείο αυτό έγκειται και η ιδιομορφία του συγκεκριμμένου Ναού. 2. Πρόκειται για οικοδόμημα πού περιλαμβάνει δύο Ναούς κυριολεκτικά δίδυμους με πλήρη αρχιτεκτονική ενότητα. 3. Η σύλληψη του Ναού είναι ενιαία επειδή έχουμε κατασκευαστική καί μορφολογική ομοιογένεια, συμμετρία και καθαρότητα στα γενικά σχήματα. 4. Διαπιστώνει κανείς, ότι η Σαμιακή Ναοδομική παράδοση είναι ανεπηρέαστη από τις εξώφθαλμες λατινογενείς επιδράσεις στα όμορα προς αυτήν Δωδεκάνησα και τις Κυκλάδες. Και τούτο όχι μόνον διότι ποτέ δεν υποτάχθηκε η Σάμος στους δυτικούς (δεν υπήρξε δηλαδή ενετοκρατία) αλλά και διότι επηρεάσθηκε από την πλούσια μοναστική Πατμιακή παράδοση πού αναπτύχθηκε γύρω από το Σπήλαιον της Αποκαλύψεως, ένεκα των σχέσεων πού είχαν οι Σάμιοι με το νησί αυτό, το μόνο δηλαδή Δωδεκανησιακό νησί, πού έμεινε ανεπηρέαστο από δυτικά ναοδομικά πρότυπα. Ετσι δεν θα είμασταν άστοχοι αν εκτιμούσαμε πώς η Σάμος όπως τουλάχιστον αυτή μελετήθηκε στη παρούσα εργασία μας, αναδεικνύει μια τοπική ναοδομική παράδοση, στοιχημένη στη βυζαντινή και μεταβυζαντινή ρυθμολογική πρακτική. 5. Ο Αη-Γιαννάκης αποτελεί ένα λαμπρό αρχιτεκτονικό κόσμημα πού κουβαλάει πάνω του τη λαμπρή μεταβυζαντινή Ναοδομική παράδοση ως αειθαλή παρακαταθήκη ζωής και ελπίδας.