Επισκόπηση και αποτίμηση πολιτικών και τεχνικών για τη διάσωση και αποκατάσταση της λίμνης Κορώνειας

Abstract

Η λίμνη Κορώνεια μαζί με την λίμνη Βόλβη και τα Μακεδονικά Τέμπη συνιστούν ένα υγροτοπικό σύστημα υψηλής οικολογικής αξίας που προστατεύεται από ένα συνεκτικό εθνικό, ευρωπαϊκό και διεθνές θεσμικό πλαίσιο και ανήκει στην υδρολογική λεκάνη της Μυγδονίας (Υδατικό διαμέρισμα GR10 Κεντρικής Μακεδονίας, λεκάνη απορροής GR05 Χαλκιδικής), που βρίσκεται στην ΒΑ πλευρά της πόλης της Θεσσαλονίκης.

Η μη ορθολογική άσκηση ανθρωπογενών δραστηριοτήτων ιδιαιτέρως στους τομείς της γεωργίας, της βιομηχανίας και της κτηνοτροφίας, που αναπτύχθηκαν έντονα εντός της λεκάνης απορροής της λίμνης, κυρίως από τη δεκαετία του ’80, άσκησαν σημειακές και διάχυτες πιέσεις (π.χ. υπεράντληση των επιφανειακών και υπόγειων υδάτων για αρδευτικό σκοπό, αλόγιστη χρήση λιπασμάτων και φυτοφαρμάκων στις καλλιέργειες της λεκάνης απορροής, απορροές από διάφορες δραστηριότητες, διαρροές από ΧΑΔΑ και ΧΥΤΑ, απόρριψη υγρών αποβλήτων όλων των κατηγοριών, λύματα που δεν κατέληγαν σε ΕΕΛ, αμμοληψίες, κ.α.), είχαν ως αποτέλεσμα το έντονα ελλειμματικό υδατικό ισοζύγιο, τόσο της λίμνης όσο και της υπολεκάνης Κορώνειας, την ποσοτική και ποιοτική υποβάθμιση του υγροτοπικού οικοσυστήματος της λίμνης, τη μείωση της έκτασής της, τη ρύπανση, την συσσώρευση ρυπασμένων ιζημάτων στον πυθμένα της και τον εμπλουτισμό της με θρεπτικά, και γενικότερα τη φυσική, χημική και βιολογική υποβάθμισή της ως και τη μείωση της ικανότητάς της να παρέχει υπηρεσίες.

Τα αποτελέσματα αυτά οδήγησαν στην ανάγκη διαχείρισης του οικοσυστήματος σε επίπεδο λεκάνης απορροής, προκειμένου να μειωθούν ή να αναιρεθούν οι αιτίες της υποβάθμισής του καθώς και η λειτουργική, περιβαλλοντική και δομική αποκατάσταση του υγροτοπικού οικοσυστήματος της λίμνης Κορώνειας. Στην παρούσα διπλωματική διατριβή αρχικά αποτυπώθηκαν οι πιέσεις και οι αιτίες υποβάθμισης του οικοσυστήματος της λίμνης, η πορεία της εξέλιξης ενός τόσο σοβαρού οικολογικού προβλήματος, η αναγκαιότητα της αποκατάστασης του υποβαθμισμένου οικοσυστήματος. Εν συνεχεία γίνεται η παράθεση του συνολικού σχεδιασμού αποκατάστασής του (Περιβαλλοντική Αποκατάσταση της Λ. Κορώνειας «Master Plan I» και Αναθεωρημένο Σχέδιο Αποκατάστασης «Master Plan II»), των στόχων και των αποτελεσμάτων δράσεων – έργων του προγράμματος αποκατάστασης. Περαιτέρω περιγράφεται η υφιστάμενη κατάσταση του υγροτοπικού οικοσυστήματος της λίμνης με την παράθεση μετρήσεων και συμπερασμάτων από αρμόδιους φορείς αλλά και από ανεξάρτητη μελέτη διδακτορικής διατριβής στο ΑΠΘ. Γίνεται επίσης αποτίμηση των πολιτικών και τεχνικών που εφαρμόστηκαν σε συνδυασμό τόσο με τους στόχους του Αναθεωρημένου Σχεδίου Αποκατάστασης όσο και με τα αποτελέσματά τους, ως και η επισήμανση διοικητικών και οικονομικών αδυναμιών που παρουσιάστηκαν στην μακρόχρονη πορεία εκτέλεσης του προγράμματος. Τέλος διατυπώνονται συμπεράσματα και προτάσεις που προκύπτουν από την ανάγκη περαιτέρω ολοκληρωμένης και συνεχούς παρακολούθησης της λίμνης και την ανάγκη βελτίωσης της οικολογικής κατάστασης του υγροτόπου, με βάση την ήδη διαμορφωμένη κατάστασή του και τις ιδιαίτερες ανάγκες που προκύπτουν από τον εθνικό σχεδιασμό για την κλιματική αλλαγή.